LIFECOOLCITY

Ingenieurgesellschaft Prof. Dr. Sieker mbH (IPS) oferuje usługi doradcze i produkty w zakresie zarządzania zasobami wodnymi. Wizja i filozofia firmy koncentruje się na wyzwaniach związanych ze zmianami klimatycznymi, redukcją zużycia energii i ochroną środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb społecznych.

Działalność firmy opiera się na systemowym i zintegrowanym podejściu do rozwiązywania skomplikowanych problemów hydrologicznych. Połączenie rozległej wiedzy teoretycznej i praktycznej z doświadczeniem w badaniach i rozwoju sprawia, że IPS należy do czołowych biur inżynierskich zajmujących się innowacyjnym zarządzaniem wodą deszczową w miastach.

Firma specjalizuje się w tworzeniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i narzędzi wspierających zintegrowane zarządzanie wodami opadowymi na terenach miejskich i wiejskich. Jednym z kluczowych osiągnięć IPS jest autorskie oprogramowanie STORM.Sim, które umożliwia symulację złożonych systemów hydrologicznych zarówno w naturalnych, jak i zurbanizowanych zlewniach. Narzędzie to znajduje również zastosowanie przy wymiarowaniu technicznych systemów gospodarki wodnej.

Zaangażowanie w międzynarodowe projekty stanowi istotny element działalności firmy. Współpraca z instytucjami i jednostkami naukowymi pozwala na wdrażanie najnowszych osiągnięć nauki i poszukiwanie najlepszych rozwiązań technicznych.

W projekcie LifeCooLCity firma odpowiada za zagadnienia związane z hydrologią i zagospodarowaniem wód opadowych. Zespół firmy przygotuje dane wejściowe dotyczące bilansów wodnych, spływu oraz akumulacji opadów, które posłużą do opracowania produktów projektu. Bogate doświadczenie pozwoli także na dobór optymalnych rozwiązań NBS (Nature-Based Solutions), skutecznie poprawiających warunki wodne na wybranych obszarach. Dodatkowo eksperci firmy opracują koncepcję i dokumentację systemów BZI (Błękitno-Zielonej Infrastruktury) dla miasta demonstracyjnego – Wrocławia.

Błyskawiczne powodzie miejskie występują głównie na terenach silnie zurbanizowanych. Powódź błyskawiczna jest najczęściej zjawiskiem lokalnym, która zwykle swoim zasięgiem obejmuje niewielkie obszary. Zdecydowana większość powodzi uwarunkowana jest krótkotrwałymi opadami o dużej intensywności. Przyczyny zwiększania się liczby powodzi błyskawicznych związane są zachodzącymi zmianami klimatycznymi oraz antropogenicznymi przemianami pokrycia terenu powodującymi wzrost uszczelnienia zlewni.

Tereny miejskie sprzyjają występowaniu powodzi ze względu na dużą ilość powierzchni nieprzepuszczalnych (dachy, asfalt, beton), które blokują infiltracię wody opadowej do gleby tworząc spływ powierzchniowy. W miastach często brakuje obszarów zielonych, które mogłyby stanowić naturalne miejsca retencji wody opadowej. Ponadto czynnikiem zwiększającym ryzyko powodzi błyskawicznej może być nieodpowiednio zaplanowany system kanalizacyjny, lub system kanalizacyjny oparty na nieaktualnych danych opadowych.

W związku z zachodzącymi zmianami klimatycznymi coraz częściej długotrwałe okresy bez opadów przeplatane są krótkotrwałymi deszczami nawalnymi. Bardzo intensywne opady powodują przepełnienie systemów kanalizacyjnych i gromadzenie się wody na terenach niżej położonych przez co dochodzi do lokalnych podtopień.

W czasie powodzi na terenach zurbanizowanych, największe zagrożenia związane są ze skutkami zalania newralgicznych elementów infrastruktury miejskiej, takich jak:

• Zaopatrzenie w wodę,
• Sieci kanalizacyjnej i sanitarnej,
• Sieci przesyłowe (telekomunikacyjne i elektryczne),
• Transport.

Jednym z głównych sposobów zapobiegania miejskim powodziom błyskawicznym jest tworzenie w miastach systemów tak zwanej Błękitno-Zielonej Infrastruktury (BZI). Systemy te mogą się składać z takich elementów jak:

• Zielone dachy,
• Zielone fasady,
• Niecki retencyjne,
• Rowy retencyjne,
• Zbiorniki na wodę deszczową,
• Skrzynki rozsączające,
• Ogrody deszczowe.

Główną ideą tworzenia BZI jest gromadzenie i gospodarowanie wody w miejscu wystąpienia opadów deszczu z możliwością jej retencji lub infiltracji do wód podziemnych, nie pozwalając na tworzenie się spływu powierzchniowego o dużej objętości. Ponadto BZI może mieć inny korzystny wpływ dla miasta i jego mieszkańców. Ograniczenia ona bowiem tak zwane miejskie wyspy ciepła oraz wpływa pozytywnie na walory estetyczne miasta a także zwiększa bioróżnorodność na jego terenie.

Produkty projektu LifeCoolCity będą wspierać miasta w procesie adaptacji do zmiany klimatu, uwzględniając błękitno-zieloną infrastrukturę. Pomogą stworzyć strategie zarządzania BZI w celu minimalizacji ryzyk klimatycznych,podpowiedzą najefektywniejsze rozwiązania oparte na przyrodzie, a także umożliwią monitorowanie skuteczności wdrożonych działań.

Antropogeniczna zmiana klimatu powoduje zmianę wielu elementów klimatu, między innymi rozkładu, czasu trwania i natężenia opadów. W miastach, to zjawisko zwiększa ryzyko wystąpienia powodzi i podtopień, zwłaszcza tzw. miejskich powodzi błyskawicznych. Są one związane z intensywnymi opadami deszczu, który szybko spływa po uszczelnionej powierzchni miasta. Zwiększony spływ jest spowodowany gęstą zabudową, dużą ilością uszczelnionego gruntu (ulice, chodniki, parkingi, place) i niewielką ilością terenów zieleni i ekosystemów wodnych. To powoduje nie tylko utratę przepuszczalności gruntu i zwiększenie ryzyka powodziowego. Pogarsza również warunki wzrostu dla pozostałej w mieście zieleni, powodując pogorszenie jej stanu a co za tym idzie – zdolności dostarczania usług ekosystemowych i łagodzenia skutków zmian klimatu. Pomimo wzrastającej świadomości w tym obszarze, stopień uszczelnienia w miastach polskich i europejskich wciąż wzrasta.

Zgodnie z tradycyjnym podejściem hydrotechnicznym, zapobieganie podtopieniom w miastach polega na budowie kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej. Ma ona przyspieszać odprowadzanie wody poza jego granice. Niestety, nasilające się wraz ze zmianą klimatu intensywne opady często przekraczają przepustowość kanalizacji deszczowej powodując jej przeciążenie i zablokowanie odpływu wód. Dochodzi wówczas do powodzi ze strony kanalizacji deszczowej. Dodatkowo, szybkie odprowadzanie wody powoduje przesuszanie miasta pogłębiając problemy z funkcjonowaniem zieleni miejskiej i zmniejszając potencjał miasta w zakresie adaptacji do zmiany klimatu. Mają też niekorzystny wpływ na estetykę, zdrowie i jakość życia mieszkańców.

Z przekształconej przez człowieka powierzchni miasta woda jest odprowadzana kanalizacją do wód – najczęściej do rzek, ale również do kanałów, jezior lub ekosystemów morskich. Rzeki, do których w krótkim czasie dopływa duża ilość wody opadowej z kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, mogą gwałtownie wezbrać i wystąpić z brzegów. Jeżeli wezbranie to spowoduje straty społeczno-gospodarcze, mamy do czynienia z powodzią od strony rzeki. Dodatkowo, zwłaszcza w przypadku kanalizacji ogólnospławnej, dochodzi do pogorszenia jakości wód, co prowadzi do degradacji ekosystemu i ogranicza, między innymi, ich rekreacyjne użytkowanie. Powódź od strony rzeki może być również wywołana spływem wody z obszarów położonych poza granicami miasta. Zdarza się to wówczas, jeśli opady występują na terenach położonych powyżej w tej samej zlewni, czyli obszarze, z którego wody spływają do jednej rzeki. Często uregulowane rzeki miejskie stanowią wtedy „wąskie gardło”. Pozbawione w wyniku regulacji pojemności retencyjnej nie są w stanie przejąć dużej ilości wody. Dodatkowy problem stanowi nagminna w miastach zabudowa dolin. Dolina, która stanowi naturalne poszerzenie koryta rzeki na czas jej wysokich przepływów, podtapia wówczas znajdującą się w niej infrastrukturę, powodując zwykle duże szkody.

Problem podtopień można złagodzić przez wprowadzanie do miasta wysokiej jakości błękitno – zielonej infrastruktury (BZI). Termin ten odnosi się do znajdujących się w mieście i jego otulinie terenów zieleni i otwartej wody które łagodzą ekstremalne zjawiska hydrometeorologiczne. BZI to zarówno wspierane przez ludzi ekosystemy naturalne jak i elementy utworzone przez człowieka. Należą tu między innymi naturalne (lub poddane renaturyzacji) rzeki, a także mokradła, oczka wodne, zbiorniki retencyjne, kanały i stawy, które przechwytują wodę z najbliższej okolicy. Ważnym elementem BZI są tereny zieleni miejskiej i podmiejskiej, do której należą parki, ogrody, zieleńce, zielone dachy, drzewa, parki kieszonkowe, zieleń drogowa i inne. Szczególne znaczenie ma tzw. zieleń spontaniczna, czyli występująca na terenach niezagospodarowanych (tzw. nieużytkach) i w dużych parkach. To tzw. „czwarta przyroda”. Tereny zieleni spowalniają i ograniczają spływ deszczu do kanalizacji i rzek, zatrzymując go w krajobrazie miasta. Łagodząc w ten sposób podtopienia i powodzie. Zatrzymana woda wspiera roślinność w okresach bezopadowych, poprawia mikroklimat i stanowi cenne obszary rekreacji i odpoczynku dla mieszkańców miasta.

We Wrocławiu w ramach projektu LifeCoolCity zostaną wdrożone działania w zakresie budowy BZI i rozwiązań opartych o przyrodę (ang. NBS – nature based solutions). Obejmą one ochronę zieleni spontanicznej, zmianę sposobu prowadzenia prac utrzymaniowych na mniej restrykcyjny, wspierający naturalną szatę roślinną i różnorodność biologiczną oraz realizację nowych rozwiązań infrastrukturalnych w zakresie zieleni miejskiej i retencji wody opadowej. Działania te mają zwiększyć jakość BZI i poprawić przystosowanie miasta do zmiany klimatu.

Z końcem stycznia odbyło się spotkanie projektu LifeCoolCity, w którym udział wzięli przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ), Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚ) oraz przedstawiciele partnerów projektu: MGGP Aero, Miasto Wrocław, Uniwersytet Łódzki i UNEP/GRID-Warszawa.

Spotkanie było okazją do zaprezentowania rezultatów projektu oraz wymiany opinii na temat kierunków dalszych prac. Pod dyskusję poddano parametry i wskaźniki opracowywanych produktów oraz ich wstępne wyniki. Dyskusje dotyczyły również potencjału zastosowania produktów projektu LifeCoolCity w budowaniu zdolności adaptacyjnych miast wobec zmiany klimatu.

Wsparcie Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest kluczowe na wielu etapach prac projektowych, również w dalszej komercjalizacji wypracowanych produktów.

Zespół Działu Teledetekcji lidera projektu LifeCoolCity, MGGP Aero, zaprezentował we Wrocławiu pierwszą w historii firmy diagnozę stanu środowiska miejskiego. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele partnerów projektu: wrocławskiego Systemu Informacji Przestrzennej, Wydziału Polityki i Energii, Zarządu Zieleni Miejskiej oraz współkonsorcjanci z Uniwersytetu Łódzkiego.

Przedstawiona diagnoza obejmowała analizę pięciu kluczowych wyzwań adaptacyjnych dla miast: przepuszczalność terenu, termika miasta, warunki wodne, stan zieleni miejskiej oraz różnorodność zieleni miejskiej.

W diagnozie wykorzystano innowacyjne produkty MGGP Aero, takie jak:

• mapy kondycji drzew,
• mapy gatunków drzew,
• mapy roślinności,
• mapy roślinności inwazyjnej.

Umożliwia to dostarczenie urzędnikom jasnych informacji, które wspierają podejmowanie decyzji – od ochrony wartościowej zielonej infrastruktury po pilne interwencje w krytycznych obszarach.

Diagnoza stanu środowiska stanie się integralną częścią CoolCity Design – produktu, który będzie dostępny dla europejskich miast już od jesieni przyszłego roku. CoolCity Design to innowacyjne narzędzie planistyczne, pozwalające m.in. znaleźć odpowiedź na pytanie: Gdzie posadzenie drzewa daje największą korzyść miastu i jego mieszkańcom?

Pierwsza prezentacja diagnozy spotkała się z entuzjazmem. Urzędnicy chętnie porównywali różne obszary Wrocławia, a ich uwagi i sugestie zostaną wykorzystane do dalszego rozwoju produktów projektu LifeCoolCity.

Edukacja odgrywa kluczową rolę w budowaniu zrównoważonej i sprawiedliwej przyszłości. Tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Edukacji koncentrują się na haśle „Uczenie się przez całe życie w erze AI”, podkreślając znaczenie współpracy technologii i edukacji w rozwiązywaniu wyzwań, takich jak zwiększanie odporności miast w obliczu zmian klimatycznych.

Rola zieleni miejskiej w odporności miast

Miejskie drzewa są nie tylko naturalnym rozwiązaniem, ale także kluczowymi sojusznikami w przeciwdziałaniu skutkom zmian klimatycznych:

• Łagodzenie skutków zmian klimatycznych – redukcja efektu miejskiej wyspy ciepła, poprawa jakości powietrza oraz magazynowanie dwutlenku węgla,
• Adaptacja do zmiany klimatu – zarządzanie wodami opadowymi, ograniczanie ryzyka powodzi i zapobieganie erozji gleby,
• Wzmacnianie bezpieczeństwa społeczności – wspieranie zdrowia psychicznego, budowanie więzi społecznych oraz tworzenie bezpieczniejszych i bardziej zrównoważonych przestrzeni miejskich.

Era sztucznej inteligencji otwiera nowe możliwości wspierania inicjatyw związanych z zielenią miejską:

• Mapowanie oparte na AI – optymalizacja nasadzeń drzew w celu maksymalizacji ich pozytywnego wpływu na klimat,
• Analizy danych – wspieranie planowania urbanistycznego oraz monitorowanie stanu ekosystemów miejskich,
• Platformy edukacyjne – zapewnianie społecznościom dostępu do wiedzy na temat rozwiązań opartych na naturze.

Innowacyjne podejście, oparte na połączeniu edukacji i technologii, umożliwia wzmacnianie odporności miast, zwiększanie ich zrównoważoności oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Dzięki zaawansowanym narzędziom i współpracy możemy kształtować przestrzenie bardziej zielone, bezpieczne i przyjazne przyszłym pokoleniom.

O firmie

MGGP Aero to największa polska firma z branży pozyskiwania i analizy danych teledetekcyjnych, lotniczych i satelitarnych. Realizuje kompleksowe usługi analiz środowiskowych, inwentaryzacji infrastruktury antropogenicznej, elementów środowiska przyrodniczego, wsparcia inwestycji, budowania baz danych, wizualizacji i udostępniania danych przestrzennych w Internecie.

Od 20 lat specjalizuje się w pozyskiwaniu danych teledetekcyjnych. Posiada bazę lotniczą i Centrum Badawczo - Rozwojowe na lotnisku Rzeszów Jasionka (PL), własną flotę samolotów, szereg sensorów i systemów wielosensorowych do pozyskiwania danych lotniczych m.in. kamery fotogrametryczne, systemy skanujące, kamery hiperspektralne, termalne, systemy do zdjęć ukośnych.

MGGP Aero posiada bogate doświadczenie zarówno w planowaniu i pozyskiwaniu lotniczych danych teledetekcyjnych, jak i w przetwarzaniu danych oraz zaawansowanych analizach wykorzystujących metody Deep Learning i Machine Learning. MGGP Aero opracowuje i dostarcza dedykowane aplikacje webowe dla klientów do prezentacji danych (Obliview).

Główny cel firmy to świadczenie specjalistycznych usług o wysokiej jakości i innowacyjności opartych o teledetekcję, z uwzględnieniem jak najmniejszego oddziaływania na środowisko. Działalność na rynkach zagranicznych koncentruje się głównie w Europie Środkowej, Środkowo-Wschodniej i Skandynawii co odpowiada planowanemu zasięgowi przestrzennemu Projektu. W Polsce firma współpracuje przede wszystkim z podmiotami administracji publicznej, w tym gminami, powiatami, urzędami miast, instytucjami naukowymi, zarządcami infrastruktury liniowej drogowej, kolejowej i przesyłowej oraz obszarów chronionych.

MGGP AERO w swojej pracy kieruje się filozofią opartą na piramidzie wiedzy. Gromadzi i dostarcza dane, które poddane analizie prowadzą do informacji. Informacje umieszczone w odpowiednim kontekście dają konkretną wiedzę na dany temat, która w procesie dalszej analizy doprowadza do mądrości. Zdobyta mądrość pozwala naszym klientom podejmować spójne i trafne decyzje dotyczące m.in. adaptacji miast do zmian klimatycznych.

Rola MGGP Aero w projekcie LifeCoolCity

W Projekcie LifeCoolCity - Lider Konsorcjum, odpowiedzialny jest za zarządzanie projektem, komunikację z instytucjami finansującymi, a także za zadania związane z pozyskaniem i analizą satelitarnych oraz lotniczych danych teledetekcyjnych. MGGP Aero jest odpowiedzialne za budowę systemów EUROPE i CITY oraz wytworzenie warstw wejściowych do tych systemów. MGGP Aero jest pomysłodawcą idei realizowanej przez Projekt i jako podmiot gospodarczy działający na rynku europejskim będzie odpowiedzialny za utrzymanie trwałości, wykorzystanie i replikację rezultatów projektu na rynku.

Doświadczenie

MGGP AERO posiada bogate doświadczenie w realizacji projektów dla miast obejmujących inwentaryzację przestrzeni miejskiej i budowanie systemów efektywnego zarządzania zielenią, takich jak Mapa Koron Drzew dla Warszawy, Sopotu czy Rzeszowa. Są to unikatowe w skali Polski, w pełni cyfrowe mapy, które w sposób kompleksowy prezentują zieleń w mieście. Powstały w oparciu o dane teledetekcyjne dzięki zastosowaniu najnowszych technologii przetwarzania i analizy danych m.in. machine learning. Na podstawie tych informacji o zieleni, jej rozmieszczeniu oraz stanie zdrowotnym, zarządcy mogą podejmować decyzje związane z przeprowadzeniem pilnych działań pielęgnacyjnych czy usunięciem drzew zagrażających bezpieczeństwu ludzi i mienia. W ramach projektu LifeCoolCity firma chce, bazując na dotychczasowych doświadczeniach, opracować systemy, które będą jeszcze efektywniej wspierać zarządców miast w podejmowaniu decyzji związany ch z odpowiednim użytkowaniem przestrzeni miejskiej w kontekście jej adaptacji do zmian klimatu.

Komunikacja

MGGP AERO w projekcie jest również czynnie zaangażowane w komunikację z interesariuszami projektu poprzez nawiązywanie kontaktów z miastami, które aktywnie angażują się w działania związane z adaptacją do zmian klimatu i wyrażają chęć pozyskania lub aktualizacji informacji o przestrzeni miejskiej używając nowoczesnych technologii. MGGP AERO stawia sobie za cel popularyzację metod opartych na teledetekcji, przybliżając odbiorcom jej zalety ale też ograniczenia. Kluczowym zadaniem realizowanym przez MGGP Aero jest w związku z tym także analiza potrzeb interesariuszy, która pozwoli na zaprojektowanie systemów w sposób najbardziej efektywny i w jak największym stopniu odpowiadający ich oczekiwaniom. W ramach projektu firma jest również odpowiedzialna za opracowanie platformy internetowej “Life in Cool City”, która będzie pełnić rolę hubu informacyjnego gromadzącego wiedzę związaną z zagadnieniami wykorzystania teledetekcji do zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą oraz adaptacji do zmian klimatu oraz oferować dostęp do rezultatów projektu.

Chcesz wiedzieć więcej o MGGP Aero?
Odwiedź stronę internetową firmy: MGGP Aero

Zmiany klimatu coraz mocniej wpływają na miasta. Fale upałów, ulewy czy susze to tylko niektóre wyzwania, z którymi muszą zmierzyć się samorządy. W odpowiedzi na te zagrożenia w Polsce i Europie wdrażane są nowe przepisy, które wymagają od miast opracowywania kompleksowych planów adaptacji, uwzględniających ochronę środowiska oraz potrzeby mieszkańców.

W Polsce kluczowym krokiem jest nowa ustawa, przyjęta 4 grudnia przez Senat, która zobowiązuje miasta powyżej 20 tys. mieszkańców do opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Dokumenty te muszą integrować kwestie środowiskowe z planowaniem przestrzennym i wskazywać konkretne działania na rzecz ochrony miast przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Kluczowym elementem tych działań są rozwiązania oparte na przyrodzie (Nature-Based Solutions, NBS). To podejście wykorzystuje naturalne procesy ekosystemowe do ochrony miast przed skutkami zmian klimatu. W praktyce oznacza to rozwój zielonej i błękitnej infrastruktury: parków, lasów miejskich, zielonych dachów, zbiorników retencyjnych czy renaturyzację rzek.

Inwestowanie w zieloną i błękitną infrastrukturę to nie tylko odpowiedź na wyzwania klimatyczne, ale także szansa na tworzenie zdrowszych i bardziej przyjaznych przestrzeni miejskich. Z pewnością pomocne w tych działaniach będą powstające obecnie ramach projektu LIFECOOLCITY narzędzia, które ułatwią podejmowanie decyzji i optymalizację rozwiązań, by miasta mogły szybciej i łatwiej adaptować się do zachodzących zmian.

Takie rozwiązania:

• obniżają temperaturę w miastach, przeciwdziałając efektowi miejskiej wyspy ciepła,
• chronią przed podtopieniami, zatrzymując wodę opadową,
• wspierają różnorodność biologiczną, zwiększając odporność ekosystemów,
• poprawiają jakość życia mieszkańców, oferując miejsca do odpoczynku i rekreacji.

Inwestowanie w zieloną i błękitną infrastrukturę to nie tylko odpowiedź na wyzwania klimatyczne, ale także szansa na tworzenie zdrowszych i bardziej przyjaznych przestrzeni miejskich. Z pewnością pomocne w tych działaniach będą powstające obecnie ramach projektu LIFECOOLCITY narzędzia, które ułatwią podejmowanie decyzji i optymalizację rozwiązań, by miasta mogły szybciej i łatwiej adaptować się do zachodzących zmian.

Z początkiem listopada we Wrocławiu odbyło się spotkanie Partnerskiej Inicjatywy Miast Alumni 2024, które zgromadziło przedstawicieli polskich samorządów i ekspertów z całego kraju. W wydarzeniu wzięli udział reprezentanci projektu LIFECOOLCITY: Łukasz Sławik, Dyrektor Działu Teledetekcji, MGGP AERO Sp. z o.o., oraz Małgorzata Bartyna-Zielińska, Kierownik Działu Kształtowania Środowiska i Klimatu, Urząd Miasta Wrocław.

Podczas warsztatów poświęconych możliwościom udziału w krajowych i międzynarodowych inicjatywach miejskich omówiono kluczowe aspekty realizacji projektu LIFECOOLCITY. Prelegenci przedstawili genezę projektu, rolę Wrocławia w jego wdrażaniu oraz korzyści, jakie niesie dla samorządów, podkreślając znaczenie zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą w adaptacji miast do zmian klimatu.

Uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się więcej o praktycznych aspektach aplikowania do Programu LIFE i współpracy w ramach konsorcjów. Warsztaty były doskonałą okazją do wymiany doświadczeń i inspiracji dla samorządów rozważających udział w podobnych inicjatywach. Wydarzenie stanowiło platformę do budowania relacji i rozwijania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju miast.

Źródło: Partnerska Inicjatywa Miast

Przedstawiciele projektu LifeCoolCity wzięli udział w międzynarodowej konferencji Urban Trees Diversity Conference, będącej wydarzeniem skupiającym naukowców i praktyków działających na polu szeroko rozumianego leśnictwa miejskiego (urban forestry). Tegoroczna edycja (UTD5), pod hasłem “Embracing the future for and with urban forests and trees”, miała miejsce w Madrycie w dniach 24-25 października. Wzięło w niej udział ponad 150 uczestników z 26 krajów i pięciu kontynentów.

Konferencja stanowiła platformę wymiany wiedzy dotyczącej kształtowania zieleni miejskiej w celu utrzymania i poprawy jakości życia w miastach. Przedstawiono prezentacje i dyskutowano w ramach czterech zagadnień:

• Wykorzystanie różnorodności drzew w celu łagodzenia ryzyka związanego ze zmianą klimatu,
• nowe podejście do selekcji drzew miejskich,
• nowe technologie i ich rola w zarządzaniu lasami miejskimi,
• wykorzystanie otwartych danych i zaangażowania mieszkańców w celu wsparcia zieleni miejskiej.

Justyna Wylazłowska (MGGPAero) przedstawiła logikę projektu LifeCoolCity w ramach analizy kondycji drzew w mieście na podstawie danych hiperspektralnych, prezentując poster pt. “Assessment of the health of urban trees based on aerial remote sensing”.

W ramach prezentacji “The IT system for managing urban greenery resource in Wroclaw and delivering open data of urban trees to inhabitants” Aleksandra Zienkiewicz (Zarząd Zieleni Miejskiej we Wrocławiu) omówiła dedykowany dla ZZM system do zarządzania zielenią miejską oraz komponent LifeCoolCity odnoszący się w szczególności do drzew. Przybliżyła cel projektu LifeCoolCity, sposób realizacji rankingu dla 10 000 miast w UE, analizę zmian w błękitno-zielonej infrastrukturze we Wrocławiu oraz sposób powstawania Mapy Koron Drzew i jej składowych oraz możliwości ich wykorzystania do lepszego zarządzania przestrzenią miasta.

W obliczu pilnych wyzwań, jakie stoją przed miastami, takimi jak zmiana klimatu, ekstremalne zjawiska pogodowe, wzrost i zagęszczenie populacji ludzkiej, rola zieleni miejskiej staje się coraz ważniejsza i znajduje to liczne potwierdzenia w prowadzonych na całym świecie badaniach i projektach. Po raz kolejny doświadczyliśmy jak skutecznie projekt LifeCoolCity wpisuje się w aktualne, globalne zagadnienia badawcze i potrzeby miast w zakresie zarządzania zielenią miejską.

Po zakończeniu Smart City Expo w Barcelonie emocje wciąż są w powietrzu! Przedstawiciele projektu LifeCoolCity mieli przyjemność wziąć udział w jednym z najważniejszych globalnych wydarzeń poświęconych innowacjom miejskim oraz zrównoważonemu rozwojowi. Była to doskonała okazja do spotkań z przedstawicielami europejskich miast, liderami branży, oraz ekspertami w dziedzinie smart city.

Podczas wydarzenia zyskaliśmy cenne doświadczenia, wymieniając się pomysłami i rozwiązaniami, które mogą przyczynić się do tworzenia bardziej zielonych, odpornych i inteligentnych miast. Nasza misja nabrała nowego tempa, a inspirujące rozmowy z partnerami sprawiły, że jesteśmy przekonani, iż kierunek, w którym zmierzamy jest właściwy.

Dziękujemy wszystkim osobom, z którymi mieliśmy okazję się spotkać. Wasze pomysły napędzają nas do dalszego działania! Razem sprawmy, aby nasze miasta były bardziej zrównoważone, innowacyjne i przyjazne dla środowiska.

Za nami konferencja Eco-Miasto, organizowana od ponad dekady przez UNEP/GRID-Warszawa oraz ambasadę Francji w Polsce, we współpracy z m.st. Warszawa. Jej uczestnicy - przedstawiciele samorządów, eksperci w rozwoju miast oraz przedsiębiorcy, mieli okazję do wymiany wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk w temacie rozwoju współczesnych miast.

Tegoroczna edycja skupiła się na miejskiej rezyliencji, czyli zdolności adaptowania się do zmieniających się okoliczności, tematyce niezwykle bliskiej projektowi LifeCoolCity. Szukano odpowiedzi na pytanie, jak należy kształtować polskie miasta, aby były zdolne do adaptacji i utrzymania zrównoważonego kierunku rozwoju, w obliczu wyzwań środowiskowych i skutków zmian klimatu, mając ciągle na uwadze mieszkańców i ich poziom życia.

Przedstawiciele projektu LifeCoolCity - Karolina Bartocha z MGGP Aero oraz Daniel Starczewski z UNEP/GRID-Warszawa, byli obecni na tegorocznej edycji wydarzenia, gdzie opowiadali o projekcie i jego dotychczasowych rezultatach na dedykowanym stoisku. Przedstawili ogólne założenia, produkty i cel projektu: wspieranie miast w efektywnym zarządzaniu błękitno-zieloną infrastrukturą i pomoc w kształtowaniu jak najlepszych warunków budujących zdolności adaptacyjne miast do skutków zmiany klimatu.

Dzięki efektom projektu LifeCoolCity decydenci, zarządcy i mieszkańcy miast otrzymają do dyspozycji cztery produkty: CoolCity Ranking, CoolCity View, CoolCity Design oraz CoolCity Monitoring. Pomogą one zidentyfikować i zwaloryzować potrzeby adaptacyjne obszarów zurbanizowanych, stworzyć strategię zarządzania BZI w celu wzmocnienia zdolności adaptacyjnych, zarekomendować najefektywniejsze rozwiązania oparte na przyrodzie oraz monitorować skuteczność ich wdrożenia.

Za nami warsztaty EuroGEO - to wydarzenie promujące wykorzystanie technologii GIS i danych satelitarnych, a także wymianę wiedzy w zakresie obserwacji Ziemi. Tegoroczna edycja odbyła się w Krakowie w dniach 8-10.10.2024.

Przedstawiciele projektu Life Cool City - Dominik Kopeć i Robert Migas z MGGP Aero oraz Daniel Starczewski z UNEP/GRID-Warszawa, byli obecni na tegorocznej edycji wydarzenia, gdzie opowiadali o projekcie i jego dotychczasowych rezultatach.

Projekt ma na celu wspieranie miast w efektywnym zarządzaniu błękitno-zieloną infrastrukturą, a produkty będące jego rezultatem pomogą kształtować jak najlepsze warunki budujące zdolności adaptacyjne miast do skutków zmiany klimatu.

Drugiego dnia wydarzenia przedstawiciele projektu, podczas sesji posterowej, zaprezentowali dotychczasowe rezultaty wypracowane w projekcie. Z kolei ostatniego dnia warsztatów, na dedykowanym stoisku, prezentowane były ogólne założenia i cele projektu Life Cool City. Tematyka spotkała się ze sporym zainteresowaniem, a podczas wydarzenia nawiązane zostały nowe cenne kontakty.

Zarządzanie miejskimi ekosystemami, ochrona bioróżnorodności, kontrola emisji dwutlenku węgla, znaczenie terenów zielonych i systemów wodnych w miastach, a także analiza jakości powietrza - to wszystko tematy, w których projekt Life Cool City był zbieżny z zagadnieniami EuroGEO, wydarzenia organizowanego wspólnie przez Komisję Europejską i Sekretariat EuroGEO przy wsparciu Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA).

Dzięki efektom projektu Life Cool City miasta będą miały możliwość dysponować kompleksową wiedzą z zakresu diagnozy stanu środowiska miejskiego oraz wynikami analizy jego zróżnicowania przestrzennego w oparciu o aktualne dane.

Niektóre z produktów informacyjnych opracowywanych w ramach projektu:

Wiemy, że postępująca zmiana klimatu może przynieść nawalne, lokalnie występujące opady albo zdarzenia pogodowe takie jak niż genueński. Musimy myśleć o gospodarce przestrzennej i wodnej w zupełnie inny sposób niż dotąd. Musimy zacząć współpracować z naturą.

Naszym potężnym sojusznikiem w zapobieganiu powodziom są duże, miejskie drzewa. Oto w jaki sposób mogą zwiększyć nasze szanse na adaptację do pogodowych ekstremów:

☂ Poprzez bezpośrednie przechwytywanie opadów deszczu: Drzewa działają jak parasole podczas ulewnych deszczy, przechwytujące opady przez liście. Spowalnia to przepływ wody docierającej do gruntu, zmniejszając ryzyko gwałtownego spiętrzenia wody opadowej na zalanych powierzchniach ulic i chodników.

🌲 Poprzez większe zużycie wody: Drzewa usuwają wodę ze zlewni, co prowadzi do znacznego zmniejszenia nacisku na systemy odwadniające na obszarach miejskich i zmniejszenia ryzyka powodzi przez pochłanianie spływu z dróg i terenów zabudowanych.

🌨 Woda wnika szybciej i głębiej w glebę pod drzewami i wokół nich niż np. na trawniku. Korzenie drzew tworzą kanały w glebie, a woda z intensywnych opadów wsiąka w glebę za pomocą tych kanałów, zamiast spływać po powierzchni i prowadzić do powodzi. W zagęszczonych glebach, korzenie drzew poprawiają infiltrację o ponad 150% w porównaniu z obszarami bezdrzewnymi.

🌳 Poprzez większą „szorstkość hydrauliczną”, kiedy spływająca woda napotyka na opór podczas przepływu na lądzie. Drzewa, krzewy i martwe drewno wzdłuż brzegów strumieni i na terenach zalewowych działają jako hamulec dla wód powodziowych, zatrzymując wodę i spowalniając przepływ podczas ulewnych deszczy.

Ponieważ drzewa przynoszą wyraźne korzyści w zakresie redukcji powodzi, potrzebujemy systemowych inwestycji w monitorowanie stanu dużych drzew w miastach. Ochrona dużych drzew jest działaniem wspierającym potencjał adaptacyjny miasta do zagrożeń wynikających ze skutków zmiany klimatu jak susze, fale upałów i powodzie. Bez wątpienia są one fundamentalnym i priorytetowym elementem zielonej infrastruktury w mieście.

W Centrum Szkoleniowo-Konferencyjnym Uniwersytetu Łódzkiego odbyło się strategiczne spotkanie Konsorcjum Projektu LIFECOOLCITY. Było to nie tylko okazja do omówienia bieżących działań i planów na najbliższą przyszłość, ale również szansa na głębsze zrozumienie wyzwań, które czekają nas w kolejnych etapach realizacji Projektu.

Spotkanie pozwoliło na podjęcie szczegółowych rozmów technicznych. Mogliśmy dokładnie przeanalizować postęp prac oraz przedyskutować najlepsze rozwiązania, które pozwolą nam jeszcze efektywniej realizować założone cele. Ważnym elementem dyskusji były również nadchodzące wyzwania, z którymi przyjdzie nam się zmierzyć, aby skutecznie wesprzeć europejskie miasta w zarządzaniu błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI).

Poza oficjalną częścią spotkania wybraliśmy się na spacer po Łodzi, odwiedzając lokalne NBS-y (Nature Based Solutions) oraz woonerfy (ulice o ograniczonym ruchu pojazdów, zaprojektowane tak, by promować bezpieczeństwo pieszych i rekreację). Było to inspirujące doświadczenie, które pozwoliło zobaczyć, jak te innowacyjne rozwiązania funkcjonują w łódzkiej przestrzeni miejskiej i jak mogą przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców.

Konferencja "LIFE in COOL CITY. Jak natura wspiera miasta w obliczu zmiany klimatu?" już za nami, ale wciąż inspiruje, pobudzając do dalszych rozmów i działań na rzecz zrównoważonej przyszłości miejskiej. Podczas wydarzenia uczestnicy zadali wiele interesujących pytań. Poniżej przedstawiamy najczęściej zadawane pytania wraz z odpowiedziami.

Pytanie: Opis projektu mówi o 10 000 miast. Jak zamierzacie osiągnąć ten cel?
Odpowiedź: W ramach projektu powstanie bezpłatny ranking miast europejskich, który obejmie 10 000 miast w Europie - CoolCity Ranking. Produkt ten będzie oparty na analizie potencjału adaptacyjnego miast w odniesieniu do uszczelnienia terenu, miejskiej wyspy ciepła, stanu błękitnej infrastruktury, stanu zielonej infrastruktury oraz stanu bioróżnorodności. Produkty opracowane w ramach projektu będą dostępne do zamówienia przez miasta europejskie. Zachęcamy do pobrania materiałów informacyjnych o projekcie – dostępnych na stronie internetowej projektu.

Pytanie: Jak nawiązać współpracę w ramach projektu LifeCoolCity?
Odpowiedź: Dziękujemy za zainteresowanie współpracą w ramach naszego projektu! Zachęcamy do zgłoszenia się do zespołu konsultacyjnego, czyli CoolCity Advisory Team poprzez wypełnienie formularza rejestracyjnego. Uczestnictwo w zespole daje możliwość wpływania na rozwój kluczowych narzędzi wspierających miejską adaptację do zmiany klimatu oraz szansę na darmową analizę stanu błękitno-zielonej infrastruktury w mieście z wykorzystaniem teledetekcji i technologii geoinformacyjnych.

Pytanie: Czy są ograniczenia związane z dołączeniem miasta do CoolCity Advisory Team?
Odpowiedź: Nie, nie przewidujemy konkretnych ograniczeń związanych z dołączeniem do CoolCity Advisory Team. Dopuszczamy jednak możliwość ograniczenia liczby uczestników, w przypadku dużej ilości miast o podobnej charakterystyce np. powierzchnia, demografia, czy uwarunkowania środowiskowe.

Pytanie: Jakie miasta dostały zaproszenie do wypełnienia ankiety badającej potrzeby potencjalnych odbiorców produktów projektu i jaki był odzew?
Odpowiedź: Ankieta, rozesłana do polskich miast powyżej 20 000 mieszkańców, uzyskała 75% odzewu. Obecnie koncentrujemy się na zbieraniu odpowiedzi od miast z całej Europy.

Pytanie: Czy możliwa jest współpraca z innymi regionami świata?
Odpowiedź: Projekt LifeCoolCity jest finansowany przez Komisję Europejską w ramach Programu Life dlatego też interesariuszami rezultatów projektu są przede wszystkim miasta europejskie.

Pytanie: Czy oczko siatki w której analizowane są czynniki budujące potencjał adaptacyjny miast jest wystarczające do wyznaczania priorytetów konkretnych inwestycji?
Odpowiedź: Dane lotnicze wykorzystywane w projekcie pozyskiwane są z rozdzielczością około 1 metra, co pozwala na tworzenie szczegółowych produktów informacyjnych dla diagnozy stanu w ramach produktu CoolCity Design. Informacje te są pokazywane w siatce heksagonów, co umożliwia precyzyjną diagnozę stanu oraz rekomendacje rozwiązań NBS. Wielkość oczka siatki heksagonów została dobrana tak, aby zachować równowagę pomiędzy szczegółowością analizy a jej wydajnością, uniwersalnością oraz możliwością obiektywnego porównania różnych miejsc w obrębie jednego miasta.

Pytanie: Czy możliwe jest uzyskanie dostępu do Obliview LifeCoolCity?
Odpowiedź: W ramach uczestnictwa w CoolCity Advisory Team, wszyscy członkowie mają dostęp do aplikacji Obliview LifeCoolCity, która będzie głównym narzędziem wykorzystywanym w działaniach zespołu konsultacyjnego.

Pytanie: Czy dane wykorzystywane w CoolCity Design umożliwiają tworzenie produktów w natywnej rozdzielczości?
Odpowiedź: Produkty informacyjne będą dostępne w natywnej rozdzielczości, wyniki statystyczne będą zagregowane do większych jednostek (heksagonów, jednostek ewidencyjnych).

Jeżeli macie więcej pytań, prosimy o kontakt pod adresem contact@lifecoolcity.com. Zapraszamy również do śledzenia naszych aktualności na stronie, social mediach oraz do zapisania się do newslettera.

The European Urban Resilience Forum (EURESFO) to flagowe europejskie wydarzenie gromadzące przedstawicieli środowisk miejskich, skupiające się na działaniach mitygacyjnych i adaptacyjnych miast do zmiany klimatu. Tegoroczna edycja tego wydarzenia odbyła się w słonecznej Walencji, a projekt LifeCoolCity był reprezentowany przez trzech przedstawicieli lidera konsorcjum (MGGP Aero).

To wydarzenie było okazją do nawiązania kontaktów z liderami, decydentami i praktykami, którzy stoją na czele budowania odpornych i zrównoważonych środowisk miejskich. Edycja EURESFO 2024 poruszyła kluczowe aspekty:

• rezyliencji miast,
• zrównoważonego rozwoju,
• neutralności klimatycznej miast,
• oraz Misji Adaptacji do zmian klimatu.
  

Nasz zespół wziął udział w inspirujących sesjach i warsztatach, które dotyczyły innowacyjnych rozwiązań i najlepszych praktyk w zakresie wzmacniania odporności miejskiej, wdrażania Misji Adaptacji oraz zaangażowania mieszkańców w działania adaptacyjne. Była to świetna okazja do nawiązywania kontaktów i dzielenia się doświadczeniami z profesjonalistami z całej Europy, w tym z przedstawicielami europejskich projektów realizowanych w zakresie Misji Adaptacji.

Wracamy bogatsi o nową wiedzę i pełni inspiracji do rozwoju naszych produktów LifeCoolCity w ramach Misji Adaptacji do zmian klimatu.

Jesteśmy gotowi na kolejną edycję, aby szeroko zaprezentować projekt LifeCoolCity oraz postępy w jego realizacji przedstawicielom miast i regionów z całej Europy.

Europo, widzimy się za rok!

Serdecznie dziękujemy za udział w konferencji online “LIFE in COOL CITY. Jak natura wspiera miasta w obliczu zmiany klimatu?”. Mamy nadzieję, że konferencja spełniła Państwa oczekiwania i dostarczyła wiele cennych informacji. Było to inspirujące wydarzenie - padło dużo ciekawych pytań oraz spostrzeżeń.

Specjalne podziękowania kierujemy do naszego gościa, który wygłosił bardzo ciekawą prezentację na temat rozwiązań opartych na naturze i wyzwań w ekosystemie miejskim na przykładzie Manchesteru. Dave Barlow - jeszcze raz dziękujemy za podzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem.

Dodatkowo, jeśli rozważają Państwo aktywne zaangażowanie w działania projektu LIFECOOLCITY, zapraszamy do zgłoszenia się do Zespołu Konsultacyjnego poprzez wypełnienie Formularza rejestracyjnego. Państwa doświadczenie i wiedza będą niezwykle cenne dla naszej przyszłej pracy.

Zachęcamy również do pobrania materiałów informacyjnych o Projekcie LIFECOOLCITY, które znajduje się na podstronie Projektu, na dole strony głównej.

Z góry dziękujemy za Państwa czas i cenne opinie. Do zobaczenia na kolejnych wydarzeniach organizowanych w ramach projektu LifeCoolCity.

Nagranie wydarzenia

Ruszyła rejestracja na konferencję online "LIFE in COOL CITY. Jak natura wspiera miasta w obliczu zmiany klimatu?", która odbędzie się 18 czerwca 2024 roku na platformie Zoom, w języku polskim z tłumaczeniem na język angielski.

Zachęcamy do rejestracji na wydarzenie: https://form.jotform.com/241552953506054

Będzie to wyjątkowa okazja, aby dowiedzieć się jak teledetekcja, nowoczesne technologie geoinformacyjne oraz rozwiązania oparte na naturze mogą pomóc miastom w adaptacji do zmiany klimatu. W czasie wydarzenia przedstawiciele miast dowiedzą się, jak można zaangażować się w działania konsultacyjne związane z Projektem LIFECOOLICTY oraz otrzymać darmową analizę stanu błękitno-zielonej infrastruktury w mieście.

W trakcie konferencji będziemy rozmawiać o tym, jak wzmocnić rozwój błękitno-zielonej infrastruktury (BZI) w zakresie 5 czynników budujących potencjał adaptacyjny miasta tj.: uszczelnienie terenów, miejska wyspa ciepła, stan błękitnej infrastruktury, stan zielonej infrastruktury oraz ochrona bioróżnorodności. Pragniemy, aby konferencja była przestrzenią do wymiany poglądów i doświadczeń na temat identyfikacji potrzeb miast w zakresie adaptacji do zmiany klimatu, opracowania strategii zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą oraz monitorowania skuteczności jej wdrażania.

Wydarzenie odbędzie się w języku polskim z tłumaczeniem na język angielski. Ze względu na fakt, że konferencja ma charakter międzynarodowy, formularz rejestracyjny jest w języku angielskim.

AGENDA

Czas	Wydarzenie	Prelegenci
11:00-11:15	Otwarcie konferencji	Łukasz Sławik, Dyrektor Działu Teledetekcji MGGP Aero Maria Andrejewska, Dyrektorka Generalna UNEP/GRID-Warszawa Katarzyna Szymczak-Pomianowska, Dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Urzędu Miejskiego Wrocławia
11:15-11:35	Keynote speech na temat rozwiązań opartych na naturze i wyzwań w ekosystemie miejskim	Dave Barlow, Senior Policy Officer Lead - Green infrastructure & Biodiversity Environment, Planning and Infrastructure Team, Manchester City Council
11:35-11:45	Sesja Q&A - pytania do keynote speakera
11:45-12:35	Wykorzystanie teledetekcji do zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą miast w procesie adaptacji do zmiany klimatu	Projekt LifeCoolCity, czyli wykorzystanie teledetekcji w procesie adaptacji miast do zmiany klimatu - dr hab. Dominik Kopeć, Zastępca Dyrektora Działu Teledetekcji ds. badań i rozwoju, MGGP Aero, profesor Uniwersytetu Łódzkiego Jak dane satelitarne wspierają zarządzanie błękitno-zieloną infrastrukturą w 10 000 miast Unii Europejskiej? - Martyna Wietecha, Starszy Specjalista ds. Teledetekcji, MGGP Aero Gdzie posadzenie drzewa daje największą korzyść miastu, czyli kilka słów o produkcje CoolCity Design - Robert Migas-Mazur, Ekspert ds. programowania, MGGP Aero
12:35-12:45	Jak miasta mogą zaangażować się w projekt LIFECOOLCITY?	Daniel Starczewski, Kierownik działu IT & Geosolutions, UNEP/GRID-Warszawa
12:45-13:00	Sesja Q&A i zamknięcie konferencji

Patronami wydarzenia są Polish NBS Hub in Wrocław, Making Cities Resilient 2030 i Teraz Środowisko.

Zarejestruj się już dziś!

W połowie maja odbyły się Dni Informacyjne LIFE, zorganizowane przez Narodowy Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Podczas dwudniowego wydarzenia mieliśmy szansę nie tylko zapoznać się z działaniami innych projektów finansowanych z programu LIFE, ale też zaprezentować efekty dotychczasowych prac w projekcie LIFECOOLCITY. Wraz z partnerem Projektu - UNEP/GRID-Warszawa opowiadaliśmy o fundamentach i logice Projektu LIFECOOLCITY, skupiając się na tym, jak rozwijane produkty mogą wesprzeć miasta w adaptacji do zmiany klimatu. Zainteresowanie naszym Projektem było ogromne - to tylko świadczy o tym jak narzędzia i rozwiązania wspomagające działania adaptacyjne są ważne i potrzebne w miastach. Nawiązaliśmy wiele ważnych relacji z przedstawicielami miast oraz projektów finansowanych z programu LIFE, budując podwaliny pod przyszłe współprace.

W Polsce, poza wzrostem średnich temperatur powietrza, antropogeniczna zmiana klimatu oznacza także dalsze nasilanie się panującej od kilkunastu lat suszy i upałów w okresie letnim, częstsze występowanie coraz bardziej intensywnych opadów nawalnych, intensyfikację wichur i burz, a także niestabilną i nieprzewidywalną pogodę zimą. Wszystkie te czynniki niekorzystnie oddziałują na miasta, nakładając się na ich specyficzną strukturę i klimat.

Wysokie temperatury letnie – zwłaszcza fale upałów ^[1] z nocami tropikalnymi ^[2] – powodują nasilenie tzw. miejskiej wyspy ciepła, czyli zjawiska polegającego na nocnym przegrzaniu miast w stosunku do otaczających je terenów podmiejskich. Takie sytuacje są niebezpieczne dla zdrowia i życia małych dzieci, osób starszych i przewlekle cierpiących na choroby układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Uszczelnione powierzchnie miasta powodują, że woda po nawalnych opadach spływa szybko i w dużych ilościach, często przekraczając możliwości jej odbioru przez kanalizację deszczową. Prowadzi to do podtopień, paraliżu miasta i znacznych strat mienia oraz infrastruktury. Zmiana klimatu uderza więc w jakość życia, zdrowie i bezpieczeństwo mieszkańców miast. Może powodować straty ludzkie, materialne, gospodarcze i technologiczne oraz trwale ograniczać potencjał rozwoju miast. Dlatego też, adaptacja miast do zmiany klimatu to ogromne wyzwanie, wymagające długoterminowego, spójnego i kompleksowego planowania i działania. Pomagają w nim miastom Miejskie Plany Adaptacji (MPA).

Miejski Plan Adaptacji to dokument, który na podstawie analizy zagrożeń klimatycznych dla konkretnego miasta, oceny jego wrażliwości i potencjału adaptacyjnego, określa zestaw długoterminowych działań mających na celu złagodzenie skutków klimatycznych ekstremów odczuwanych przez ludzi oraz zminimalizowanie negatywnego wpływu tych ekstremów na infrastrukturę i rozwój gospodarczy. Działania adaptacyjne dzielą się na trzy kategorie: działania edukacyjno-informacyjne, organizacyjne i techniczne.

Działania edukacyjno-informacyjne pozwalają budować świadomość zachodzących zmian wśród mieszkańców, urzędników i decydentów, informować ich o aktualnej sytuacji i zarządzać zdarzeniami kryzysowymi. Działania organizacyjne pozwalają zmienić sposób funkcjonowania miasta w nowych warunkach, np. dostosowywać godziny pracy urzędów do warunków termicznych czy ustalać zasady planowania przestrzennego dla skuteczniejszego wprowadzenia lub ochrony terenów zieleni i wody. Działania techniczne to działania czysto wdrożeniowe, obejmujące szereg sfer, np. wprowadzanie materiałów budowlanych odpornych na zmianę klimatu, dostosowanie taboru komunikacji miejskiej do upałów, termomodernizacja budynków użyteczności publicznej lub wprowadzanie do przestrzeni miejskiej elementów pozwalających odciążyć kanalizację deszczową w czasie intensywnych opadów, np. poprzez rozszczelnienie powierzchni, zielone dachy czy ogrody deszczowe.

Te ostatnie działania to tzw. działania z zakresu BZI – „błękitno-zielonej infrastruktury”. W miastach, które są obszarami silnie zmienionymi przez człowieka, sprowadzają się one do ochrony, poprawnego utrzymania i tworzenia nowych lub odtwarzania zdegradowanych obszarów zieleni i wody. Ostatni raport IPCC ^[3] podkreśla, że tzw. podejście ekosystemowe, w tym wspieranie BZI, jest jednym z kluczowych narzędzi adaptacji. Niezwykle ważne jest jednak to, żeby stosując BZI, stosować również tzw. rozwiązania oparte na przyrodzie (ang. NbS – Nature based Solutions), czyli wspierać ekosystemy jak najbardziej zbliżone do naturalnych, różnorodne biologicznie i poprawnie funkcjonujące.

Działania adaptacyjne zaplanowane w MPA powinny być realizowane na wszystkich szczeblach decyzyjnych, również angażując obywateli. Dlatego też MPA powinny być przygotowywane w sposób partycypacyjny, wzmacniający poczucie współodpowiedzialności za przestrzeń miejską.

W Polsce, główne kierunki działań adaptacyjnych wyznacza dokument SPA 2020 – “Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” ^[4]. Wskazuje on obszary zurbanizowane jako jedne z kluczowych obszarów adaptacji. W związku z tym, w 2017 roku, Ministerstwo Środowiska rozpoczęło dwuletni projekt „Wczujmy się w klimat”, w ramach którego opracowane zostały MPA dla 44 miast powyżej 100 tys. mieszkańców ^[5]. Celem projektu była identyfikacja zagrożeń, stworzenie planów adaptacji oraz – docelowo – zwiększenie odporności miast na zagrożenia wynikające ze zmiany klimatu. Plany te były przygotowywane w oparciu o ujednoliconą metodykę, zgodną z zaleceniami zawartymi w “Podręczniku adaptacji do zmian klimatu dla miast” ^[6].

W ostatnich latach, w oparciu o te same ramy metodyczne, MPA przygotowywane są również dla miast małych i średnich. Jako pierwsze z małych i średnich miast, MPA zrealizowały Bełchatów, Nowy Targ, Ostrołęka, Tomaszów Mazowiecki i Siedlce, przygotowując plan w ramach projektu koordynowanego przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy ^[7] – CLIM CITIES „Climate change adaptation in small and medium size cities” ^[8]. Z szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) wynika, że do tej pory, 79 miast powyżej 20 tys. mieszkańców zainicjowało we własnym zakresie prace nad przygotowaniem MPA, z czego 64 miasta mają już gotowy projekt MPA lub przyjęły go w drodze uchwały ^[9]. Dwa lata temu, MKiŚ przygotowało projekt ustawy, zgodnie z którym miasta powyżej 20 tys. mieszkańców będą miały obowiązek tworzenia MPA, ich wdrażania, monitoringu oraz regularnej aktualizacji. Jednak jak dotąd, projekt wciąż nie został przyjęty.

Przyspieszająca zmiana klimatu i jej – w perspektywie naszego życia – nieodwracalny charakter sprawia, że kluczowe znaczenie w adaptacji miast ma teraz bezzwłoczne i skuteczne wdrażanie działań adaptacyjnych oraz monitoring osiągania postawionych przez nie celów. Jednak miasta nie zawsze mają dostęp do danych, wystarczająca wiedzę i narzędzia, aby precyzyjnie wyznaczać priorytetowe obszary interwencji i monitorować skuteczność swoich działań. Wsparcie miast w tym procesie jest celem Projektu LIFECOOLCITY. W ramach projektu, opracowujemy cztery produkty wspierające miasta w realizacji MPA. Wszystkie produkty oparte są na danych satelitarnych i lotniczych i wspierają miasta w analizie takich problemów środowiskowych jak: nadmierne uszczelnienie podłoża, niekorzystne warunki wodne, spadek bioróżnorodności i jakości roślinności oraz wzrost temperatury podłoża. Projekt jest realizowany w Polsce we Wrocławiu, jako mieście demonstracyjnym, i docelowo obejmie analizę problemów środowiskowych i potencjału adaptacyjnego 10 000 miast w Unii Europejskiej.

Za nami inspirujące spotkanie Zespołu Zarządzającego Projektem LIFECOOLCITY, połączone ze spacerem szlakiem wrocławskich NBS, czyli nature based solutions.

Przed rozmowami na temat postępów projektu oraz planów na najbliższą przyszłość, przedstawiciele organizacji zaangażowanych w projekt, wraz z jego liderem MGGP Aero, poświęcili czas na poznawanie Wrocławia i aktualnych projektów wspierających odporność miasta na skutki zmiany klimatu, opartych na rozwiązaniach wykorzystujących naturalne procesy. Natura dostarcza nam wielu rozwiązań, które pozwolą złagodzić kryzys klimatyczny i pozytywnie wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo całych społeczności.

Jednym z przykładów takich realizacji w mieście jest przebudowa i ściągnięcie nawierzchni utwardzonych na placu Orląt Lwowskich. Działanie obejmowało m.in. usunięcie nawierzchni nieprzepuszczalnych i wprowadzenie urządzonej zieleni, zaprojektowanie odpowiednich kierunków spadków odwadniających nawierzchnie i zagospodarowujących wody w ogrodach deszczowych i obniżeniach terenu z zielenią, poprawienie warunków siedliskowych drzew oraz lokalizacji tablic edukacyjnych.

To tylko jeden z przykładów pozytywnych zmian, które dzieją się lub są planowane we Wrocławiu i innych polskich miastach. Spacer szlakiem wrocławskich NBS’ów utwierdził tylko przekonanie, jak ważne będą efekty Projektu LifeCoolCity.

Ambicją projektu „Wykorzystanie teledetekcji do zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą miast w procesie adaptacji do zmian klimatu” (LIFECOOLCITY) jest wsparcie zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI) w 10 000 miast Unii Europejskiej, poprzez wdrożenie innowacyjnych systemów wykorzystujących GIS (systemy informacji geograficznej) i teledetekcję (zdjęcia satelitarne i lotnicze). Celem działań jest wzmocnienie zdolności adaptacyjnych miast do skutków antropogenicznej zmiany klimatu, a tym samym zbliżenie ich do wzorca inteligentnych miast przyszłości.

W projekt zaangażowanych jest siedem organizacji:

• MGGP Aero - lider
• Miasto Wrocław
• Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej
• Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych
• Ingenieurgesellschaft Prof. Dr. Sieker mbH
• Centrum Badań Kosmicznych PAN
• UNEP/GRID - Warszawa.

Kryzys klimatyczny i jego wpływ na życie w mieście

Temat kryzysu klimatycznego i konsekwencji, które za sobą pociąga, jest obecny w debacie publicznej od dawna. Choć na przestrzeni wieków (oraz er geologicznych) klimat zmieniał się samoistnie, to dowody naukowe wskazują jednoznacznie – w ostatnich 150 latach, od momentu rozpoczęcia rewolucji przemysłowej, to człowiek przyczynił się znacząco do gwałtownego wzrostu tempa tych zmian, pogłębiając ich negatywne skutki.

Dokąd zmierzamy?

W 2015 roku w porozumieniu paryskim rządy prawie 200 krajów przyjęły jasny cel: „utrzymania wzrostu globalnych średnich temperatur na poziomie znacznie poniżej 2°C ponad poziom przedindustrialny i kontynuowanie wysiłków na rzecz ograniczenia wzrostu temperatur do 1,5°C”. Jednak raporty Międzynarodowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) pokazują, że ten ambitny cel może nie zostać osiągnięty, a próg 1,5° zostanie przekroczony już do 2030 roku. Oznacza to, że już dziś musimy nauczyć się adaptować do zmieniającego się klimatu.

Miasta ze względu na swoją specyfikę i to, w jaki sposób zmieniają naturalny krajobraz, są mocno narażone na odczuwanie negatywnych skutków zmian klimatycznych, a jednocześnie to właśnie one mogą w dużym stopniu wpłynąć na ich zahamowanie. Według danych ONZ^[1] miasta zużywają bowiem blisko 80% produkowanej energii i jednocześnie są odpowiedzialne za emisję ponad 60% gazów cieplarnianych. Tymczasem jesteśmy świadkami wciąż postępującej urbanizacji. ONZ przewiduje^[2], że w ciągu najbliższych 30 lat liczba Europejczyków mieszkających w miastach wzrośnie z obecnych 74% do 83%.

Miejski krajobraz do (prze)życia

Wraz z rozwojem miast następuje silne przekształcenie naturalnego krajobrazu w krajobraz antropogeniczny, którego kluczowym elementem są zabudowa oraz infrastruktura. Ich pojawienie się sprawia, że rośnie udział obszarów uszczelnionych kosztem terenów zielonych, a towarzyszy temu przekształcenie naturalnego cyklu obiegu wody. Nasze miasta tracą zdolność zatrzymania wody na swoim terenie, co w rezultacie zwiększa częstotliwość i gwałtowność tzw. powodzi błyskawicznych nawet podczas niewielkich opadów, równocześnie nasilając zjawisko suszy w okresach bez deszczu. Obecność dużej ilości powierzchni betonowych wpływa także na lokalny wzrost temperatury powietrza w centrach miast względem obszarów podmiejskich – zjawisko to nazywane jest efektem miejskiej wyspy ciepła.

W efekcie spada jakość roślinności w miastach, która funkcjonuje gorzej niż na terenach podmiejskich, ma ograniczone kwitnienie i owocowanie, często stopniowo zamiera. Sytuacji nie poprawia tak częste w miastach zanieczyszczenie powietrza, a także nieodpowiednio planowane zabiegi pielęgnacyjne: zintensyfikowane koszenie i przycinanie.

Dlaczego więc kwestia miejskiej zieleni jest tak ważna? Ponieważ dostarcza nam ona wielu usług ekosystemowych, czyli dzięki jej obecności my, ludzie, czerpiemy liczne korzyści – nie tylko te związane z estetyką. Roślinność w mieście oczyszcza powietrze, którym oddychamy, a także pomaga obniżyć temperaturę otoczenia czy też zatrzymać wody opadowe. Tym samym wspiera nas w skutecznej adaptacji naszych miast do zmiany klimatu. Jest to o tyle kluczowe, że w miastach nie żyje się wcale łatwo. Wystarczy spojrzeć na statystyki: według informacji opublikowanych przez organizację C40Cities^[3] za mniej niż 30 lat ponad 1,6 mld ludzi mieszkających w tysiącu największych miast świata będzie narażonych na regularne, ekstremalne fale upałów, co stanowi równowartość ponad 40% całej dzisiejszej populacji miejskiej.

Miejskie wyzwania środowiskowe

Miasta stoją dziś przed ogromnymi wyzwaniami. Zmiana klimatu i negatywne skutki postępującej urbanizacji nakładają się na siebie, wpływając na to, jak żyje się każdemu z nas. Konieczność skutecznej realizacji europejskich strategii adaptacyjnych i narastająca presja oddolna wynikająca z rosnącej świadomości i oczekiwań społecznych sprawiają, że miasta muszą podejmować szybkie i trafne decyzje w zakresie efektywnych działań adaptacyjnych.

Wśród wyzwań środowiskowych terenów miejskich można wyodrębnić pięć głównych problemów, których rozwiązanie jest kluczowe dla skutecznej adaptacji miast do zmieniającego się klimatu:

1. Niska jakość roślinności
2. Niekorzystne warunki wodne
3. Wzrost temperatury podłoża
4. Uszczelnienie podłoża
5. Niska bioróżnorodność

W ramach projektu LIFECOOLCITY będziemy analizować bieżący stan w zakresie wspomnianych wyzwań środowiskowych, aby wesprzeć zarządzanie błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI) w 10 000 miast Unii Europejskiej, poprzez wdrożenie innowacyjnych systemów wykorzystujących GIS (systemy informacji geograficznej) i teledetekcję (zdjęcia satelitarne i lotnicze). Celem działań jest wzmocnienie zdolności adaptacyjnych miast do skutków antropogenicznej zmiany klimatu, a tym samym zbliżenie ich do wzorca inteligentnych miast przyszłości.