LIFECOOLCITY

W Centrum Szkoleniowo-Konferencyjnym Uniwersytetu Łódzkiego odbyło się strategiczne spotkanie Konsorcjum Projektu LIFECOOLCITY. Było to nie tylko okazja do omówienia bieżących działań i planów na najbliższą przyszłość, ale również szansa na głębsze zrozumienie wyzwań, które czekają nas w kolejnych etapach realizacji Projektu.

Spotkanie pozwoliło na podjęcie szczegółowych rozmów technicznych. Mogliśmy dokładnie przeanalizować postęp prac oraz przedyskutować najlepsze rozwiązania, które pozwolą nam jeszcze efektywniej realizować założone cele. Ważnym elementem dyskusji były również nadchodzące wyzwania, z którymi przyjdzie nam się zmierzyć, aby skutecznie wesprzeć europejskie miasta w zarządzaniu błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI).

Poza oficjalną częścią spotkania wybraliśmy się na spacer po Łodzi, odwiedzając lokalne NBS-y (Nature Based Solutions) oraz woonerfy (ulice o ograniczonym ruchu pojazdów, zaprojektowane tak, by promować bezpieczeństwo pieszych i rekreację). Było to inspirujące doświadczenie, które pozwoliło zobaczyć, jak te innowacyjne rozwiązania funkcjonują w łódzkiej przestrzeni miejskiej i jak mogą przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców.

Konferencja "LIFE in COOL CITY. Jak natura wspiera miasta w obliczu zmiany klimatu?" już za nami, ale wciąż inspiruje, pobudzając do dalszych rozmów i działań na rzecz zrównoważonej przyszłości miejskiej. Podczas wydarzenia uczestnicy zadali wiele interesujących pytań. Poniżej przedstawiamy najczęściej zadawane pytania wraz z odpowiedziami.

Pytanie: Opis projektu mówi o 10 000 miast. Jak zamierzacie osiągnąć ten cel?
Odpowiedź: W ramach projektu powstanie bezpłatny ranking miast europejskich, który obejmie 10 000 miast w Europie - CoolCity Ranking. Produkt ten będzie oparty na analizie potencjału adaptacyjnego miast w odniesieniu do uszczelnienia terenu, miejskiej wyspy ciepła, stanu błękitnej infrastruktury, stanu zielonej infrastruktury oraz stanu bioróżnorodności. Produkty opracowane w ramach projektu będą dostępne do zamówienia przez miasta europejskie. Zachęcamy do pobrania materiałów informacyjnych o projekcie – dostępnych na stronie internetowej projektu.

Pytanie: Jak nawiązać współpracę w ramach projektu LifeCoolCity?
Odpowiedź: Dziękujemy za zainteresowanie współpracą w ramach naszego projektu! Zachęcamy do zgłoszenia się do zespołu konsultacyjnego, czyli CoolCity Advisory Team poprzez wypełnienie formularza rejestracyjnego. Uczestnictwo w zespole daje możliwość wpływania na rozwój kluczowych narzędzi wspierających miejską adaptację do zmiany klimatu oraz szansę na darmową analizę stanu błękitno-zielonej infrastruktury w mieście z wykorzystaniem teledetekcji i technologii geoinformacyjnych.

Pytanie: Czy są ograniczenia związane z dołączeniem miasta do CoolCity Advisory Team?
Odpowiedź: Nie, nie przewidujemy konkretnych ograniczeń związanych z dołączeniem do CoolCity Advisory Team. Dopuszczamy jednak możliwość ograniczenia liczby uczestników, w przypadku dużej ilości miast o podobnej charakterystyce np. powierzchnia, demografia, czy uwarunkowania środowiskowe.

Pytanie: Jakie miasta dostały zaproszenie do wypełnienia ankiety badającej potrzeby potencjalnych odbiorców produktów projektu i jaki był odzew?
Odpowiedź: Ankieta, rozesłana do polskich miast powyżej 20 000 mieszkańców, uzyskała 75% odzewu. Obecnie koncentrujemy się na zbieraniu odpowiedzi od miast z całej Europy.

Pytanie: Czy możliwa jest współpraca z innymi regionami świata?
Odpowiedź: Projekt LifeCoolCity jest finansowany przez Komisję Europejską w ramach Programu Life dlatego też interesariuszami rezultatów projektu są przede wszystkim miasta europejskie.

Pytanie: Czy oczko siatki w której analizowane są czynniki budujące potencjał adaptacyjny miast jest wystarczające do wyznaczania priorytetów konkretnych inwestycji?
Odpowiedź: Dane lotnicze wykorzystywane w projekcie pozyskiwane są z rozdzielczością około 1 metra, co pozwala na tworzenie szczegółowych produktów informacyjnych dla diagnozy stanu w ramach produktu CoolCity Design. Informacje te są pokazywane w siatce heksagonów, co umożliwia precyzyjną diagnozę stanu oraz rekomendacje rozwiązań NBS. Wielkość oczka siatki heksagonów została dobrana tak, aby zachować równowagę pomiędzy szczegółowością analizy a jej wydajnością, uniwersalnością oraz możliwością obiektywnego porównania różnych miejsc w obrębie jednego miasta.

Pytanie: Czy możliwe jest uzyskanie dostępu do Obliview LifeCoolCity?
Odpowiedź: W ramach uczestnictwa w CoolCity Advisory Team, wszyscy członkowie mają dostęp do aplikacji Obliview LifeCoolCity, która będzie głównym narzędziem wykorzystywanym w działaniach zespołu konsultacyjnego.

Pytanie: Czy dane wykorzystywane w CoolCity Design umożliwiają tworzenie produktów w natywnej rozdzielczości?
Odpowiedź: Produkty informacyjne będą dostępne w natywnej rozdzielczości, wyniki statystyczne będą zagregowane do większych jednostek (heksagonów, jednostek ewidencyjnych).

Jeżeli macie więcej pytań, prosimy o kontakt pod adresem contact@lifecoolcity.com. Zapraszamy również do śledzenia naszych aktualności na stronie, social mediach oraz do zapisania się do newslettera.

The European Urban Resilience Forum (EURESFO) to flagowe europejskie wydarzenie gromadzące przedstawicieli środowisk miejskich, skupiające się na działaniach mitygacyjnych i adaptacyjnych miast do zmiany klimatu. Tegoroczna edycja tego wydarzenia odbyła się w słonecznej Walencji, a projekt LifeCoolCity był reprezentowany przez trzech przedstawicieli lidera konsorcjum (MGGP Aero).

To wydarzenie było okazją do nawiązania kontaktów z liderami, decydentami i praktykami, którzy stoją na czele budowania odpornych i zrównoważonych środowisk miejskich. Edycja EURESFO 2024 poruszyła kluczowe aspekty:

• rezyliencji miast,
• zrównoważonego rozwoju,
• neutralności klimatycznej miast,
• oraz Misji Adaptacji do zmian klimatu.
  

Nasz zespół wziął udział w inspirujących sesjach i warsztatach, które dotyczyły innowacyjnych rozwiązań i najlepszych praktyk w zakresie wzmacniania odporności miejskiej, wdrażania Misji Adaptacji oraz zaangażowania mieszkańców w działania adaptacyjne. Była to świetna okazja do nawiązywania kontaktów i dzielenia się doświadczeniami z profesjonalistami z całej Europy, w tym z przedstawicielami europejskich projektów realizowanych w zakresie Misji Adaptacji.

Wracamy bogatsi o nową wiedzę i pełni inspiracji do rozwoju naszych produktów LifeCoolCity w ramach Misji Adaptacji do zmian klimatu.

Jesteśmy gotowi na kolejną edycję, aby szeroko zaprezentować projekt LifeCoolCity oraz postępy w jego realizacji przedstawicielom miast i regionów z całej Europy.

Europo, widzimy się za rok!

Serdecznie dziękujemy za udział w konferencji online “LIFE in COOL CITY. Jak natura wspiera miasta w obliczu zmiany klimatu?”. Mamy nadzieję, że konferencja spełniła Państwa oczekiwania i dostarczyła wiele cennych informacji. Było to inspirujące wydarzenie - padło dużo ciekawych pytań oraz spostrzeżeń.

Specjalne podziękowania kierujemy do naszego gościa, który wygłosił bardzo ciekawą prezentację na temat rozwiązań opartych na naturze i wyzwań w ekosystemie miejskim na przykładzie Manchesteru. Dave Barlow - jeszcze raz dziękujemy za podzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem.

Dodatkowo, jeśli rozważają Państwo aktywne zaangażowanie w działania projektu LIFECOOLCITY, zapraszamy do zgłoszenia się do Zespołu Konsultacyjnego poprzez wypełnienie Formularza rejestracyjnego. Państwa doświadczenie i wiedza będą niezwykle cenne dla naszej przyszłej pracy.

Zachęcamy również do pobrania materiałów informacyjnych o Projekcie LIFECOOLCITY, które znajduje się na podstronie Projektu, na dole strony głównej.

Z góry dziękujemy za Państwa czas i cenne opinie. Do zobaczenia na kolejnych wydarzeniach organizowanych w ramach projektu LifeCoolCity.

Nagranie wydarzenia

Ruszyła rejestracja na konferencję online "LIFE in COOL CITY. Jak natura wspiera miasta w obliczu zmiany klimatu?", która odbędzie się 18 czerwca 2024 roku na platformie Zoom, w języku polskim z tłumaczeniem na język angielski.

Zachęcamy do rejestracji na wydarzenie: https://form.jotform.com/241552953506054

Będzie to wyjątkowa okazja, aby dowiedzieć się jak teledetekcja, nowoczesne technologie geoinformacyjne oraz rozwiązania oparte na naturze mogą pomóc miastom w adaptacji do zmiany klimatu. W czasie wydarzenia przedstawiciele miast dowiedzą się, jak można zaangażować się w działania konsultacyjne związane z Projektem LIFECOOLICTY oraz otrzymać darmową analizę stanu błękitno-zielonej infrastruktury w mieście.

W trakcie konferencji będziemy rozmawiać o tym, jak wzmocnić rozwój błękitno-zielonej infrastruktury (BZI) w zakresie 5 czynników budujących potencjał adaptacyjny miasta tj.: uszczelnienie terenów, miejska wyspa ciepła, stan błękitnej infrastruktury, stan zielonej infrastruktury oraz ochrona bioróżnorodności. Pragniemy, aby konferencja była przestrzenią do wymiany poglądów i doświadczeń na temat identyfikacji potrzeb miast w zakresie adaptacji do zmiany klimatu, opracowania strategii zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą oraz monitorowania skuteczności jej wdrażania.

Wydarzenie odbędzie się w języku polskim z tłumaczeniem na język angielski. Ze względu na fakt, że konferencja ma charakter międzynarodowy, formularz rejestracyjny jest w języku angielskim.

AGENDA

Czas	Wydarzenie	Prelegenci
11:00-11:15	Otwarcie konferencji	Łukasz Sławik, Dyrektor Działu Teledetekcji MGGP Aero Maria Andrejewska, Dyrektorka Generalna UNEP/GRID-Warszawa Katarzyna Szymczak-Pomianowska, Dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Urzędu Miejskiego Wrocławia
11:15-11:35	Keynote speech na temat rozwiązań opartych na naturze i wyzwań w ekosystemie miejskim	Dave Barlow, Senior Policy Officer Lead - Green infrastructure & Biodiversity Environment, Planning and Infrastructure Team, Manchester City Council
11:35-11:45	Sesja Q&A - pytania do keynote speakera
11:45-12:35	Wykorzystanie teledetekcji do zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą miast w procesie adaptacji do zmiany klimatu	Projekt LifeCoolCity, czyli wykorzystanie teledetekcji w procesie adaptacji miast do zmiany klimatu - dr hab. Dominik Kopeć, Zastępca Dyrektora Działu Teledetekcji ds. badań i rozwoju, MGGP Aero, profesor Uniwersytetu Łódzkiego Jak dane satelitarne wspierają zarządzanie błękitno-zieloną infrastrukturą w 10 000 miast Unii Europejskiej? - Martyna Wietecha, Starszy Specjalista ds. Teledetekcji, MGGP Aero Gdzie posadzenie drzewa daje największą korzyść miastu, czyli kilka słów o produkcje CoolCity Design - Robert Migas-Mazur, Ekspert ds. programowania, MGGP Aero
12:35-12:45	Jak miasta mogą zaangażować się w projekt LIFECOOLCITY?	Daniel Starczewski, Kierownik działu IT & Geosolutions, UNEP/GRID-Warszawa
12:45-13:00	Sesja Q&A i zamknięcie konferencji

Patronami wydarzenia są Polish NBS Hub in Wrocław, Making Cities Resilient 2030 i Teraz Środowisko.

Zarejestruj się już dziś!

W połowie maja odbyły się Dni Informacyjne LIFE, zorganizowane przez Narodowy Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Podczas dwudniowego wydarzenia mieliśmy szansę nie tylko zapoznać się z działaniami innych projektów finansowanych z programu LIFE, ale też zaprezentować efekty dotychczasowych prac w projekcie LIFECOOLCITY. Wraz z partnerem Projektu - UNEP/GRID-Warszawa opowiadaliśmy o fundamentach i logice Projektu LIFECOOLCITY, skupiając się na tym, jak rozwijane produkty mogą wesprzeć miasta w adaptacji do zmiany klimatu. Zainteresowanie naszym Projektem było ogromne - to tylko świadczy o tym jak narzędzia i rozwiązania wspomagające działania adaptacyjne są ważne i potrzebne w miastach. Nawiązaliśmy wiele ważnych relacji z przedstawicielami miast oraz projektów finansowanych z programu LIFE, budując podwaliny pod przyszłe współprace.

W Polsce, poza wzrostem średnich temperatur powietrza, antropogeniczna zmiana klimatu oznacza także dalsze nasilanie się panującej od kilkunastu lat suszy i upałów w okresie letnim, częstsze występowanie coraz bardziej intensywnych opadów nawalnych, intensyfikację wichur i burz, a także niestabilną i nieprzewidywalną pogodę zimą. Wszystkie te czynniki niekorzystnie oddziałują na miasta, nakładając się na ich specyficzną strukturę i klimat.

Wysokie temperatury letnie – zwłaszcza fale upałów ^[1] z nocami tropikalnymi ^[2] – powodują nasilenie tzw. miejskiej wyspy ciepła, czyli zjawiska polegającego na nocnym przegrzaniu miast w stosunku do otaczających je terenów podmiejskich. Takie sytuacje są niebezpieczne dla zdrowia i życia małych dzieci, osób starszych i przewlekle cierpiących na choroby układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Uszczelnione powierzchnie miasta powodują, że woda po nawalnych opadach spływa szybko i w dużych ilościach, często przekraczając możliwości jej odbioru przez kanalizację deszczową. Prowadzi to do podtopień, paraliżu miasta i znacznych strat mienia oraz infrastruktury. Zmiana klimatu uderza więc w jakość życia, zdrowie i bezpieczeństwo mieszkańców miast. Może powodować straty ludzkie, materialne, gospodarcze i technologiczne oraz trwale ograniczać potencjał rozwoju miast. Dlatego też, adaptacja miast do zmiany klimatu to ogromne wyzwanie, wymagające długoterminowego, spójnego i kompleksowego planowania i działania. Pomagają w nim miastom Miejskie Plany Adaptacji (MPA).

Miejski Plan Adaptacji to dokument, który na podstawie analizy zagrożeń klimatycznych dla konkretnego miasta, oceny jego wrażliwości i potencjału adaptacyjnego, określa zestaw długoterminowych działań mających na celu złagodzenie skutków klimatycznych ekstremów odczuwanych przez ludzi oraz zminimalizowanie negatywnego wpływu tych ekstremów na infrastrukturę i rozwój gospodarczy. Działania adaptacyjne dzielą się na trzy kategorie: działania edukacyjno-informacyjne, organizacyjne i techniczne.

Działania edukacyjno-informacyjne pozwalają budować świadomość zachodzących zmian wśród mieszkańców, urzędników i decydentów, informować ich o aktualnej sytuacji i zarządzać zdarzeniami kryzysowymi. Działania organizacyjne pozwalają zmienić sposób funkcjonowania miasta w nowych warunkach, np. dostosowywać godziny pracy urzędów do warunków termicznych czy ustalać zasady planowania przestrzennego dla skuteczniejszego wprowadzenia lub ochrony terenów zieleni i wody. Działania techniczne to działania czysto wdrożeniowe, obejmujące szereg sfer, np. wprowadzanie materiałów budowlanych odpornych na zmianę klimatu, dostosowanie taboru komunikacji miejskiej do upałów, termomodernizacja budynków użyteczności publicznej lub wprowadzanie do przestrzeni miejskiej elementów pozwalających odciążyć kanalizację deszczową w czasie intensywnych opadów, np. poprzez rozszczelnienie powierzchni, zielone dachy czy ogrody deszczowe.

Te ostatnie działania to tzw. działania z zakresu BZI – „błękitno-zielonej infrastruktury”. W miastach, które są obszarami silnie zmienionymi przez człowieka, sprowadzają się one do ochrony, poprawnego utrzymania i tworzenia nowych lub odtwarzania zdegradowanych obszarów zieleni i wody. Ostatni raport IPCC ^[3] podkreśla, że tzw. podejście ekosystemowe, w tym wspieranie BZI, jest jednym z kluczowych narzędzi adaptacji. Niezwykle ważne jest jednak to, żeby stosując BZI, stosować również tzw. rozwiązania oparte na przyrodzie (ang. NbS – Nature based Solutions), czyli wspierać ekosystemy jak najbardziej zbliżone do naturalnych, różnorodne biologicznie i poprawnie funkcjonujące.

Działania adaptacyjne zaplanowane w MPA powinny być realizowane na wszystkich szczeblach decyzyjnych, również angażując obywateli. Dlatego też MPA powinny być przygotowywane w sposób partycypacyjny, wzmacniający poczucie współodpowiedzialności za przestrzeń miejską.

W Polsce, główne kierunki działań adaptacyjnych wyznacza dokument SPA 2020 – “Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” ^[4]. Wskazuje on obszary zurbanizowane jako jedne z kluczowych obszarów adaptacji. W związku z tym, w 2017 roku, Ministerstwo Środowiska rozpoczęło dwuletni projekt „Wczujmy się w klimat”, w ramach którego opracowane zostały MPA dla 44 miast powyżej 100 tys. mieszkańców ^[5]. Celem projektu była identyfikacja zagrożeń, stworzenie planów adaptacji oraz – docelowo – zwiększenie odporności miast na zagrożenia wynikające ze zmiany klimatu. Plany te były przygotowywane w oparciu o ujednoliconą metodykę, zgodną z zaleceniami zawartymi w “Podręczniku adaptacji do zmian klimatu dla miast” ^[6].

W ostatnich latach, w oparciu o te same ramy metodyczne, MPA przygotowywane są również dla miast małych i średnich. Jako pierwsze z małych i średnich miast, MPA zrealizowały Bełchatów, Nowy Targ, Ostrołęka, Tomaszów Mazowiecki i Siedlce, przygotowując plan w ramach projektu koordynowanego przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy ^[7] – CLIM CITIES „Climate change adaptation in small and medium size cities” ^[8]. Z szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) wynika, że do tej pory, 79 miast powyżej 20 tys. mieszkańców zainicjowało we własnym zakresie prace nad przygotowaniem MPA, z czego 64 miasta mają już gotowy projekt MPA lub przyjęły go w drodze uchwały ^[9]. Dwa lata temu, MKiŚ przygotowało projekt ustawy, zgodnie z którym miasta powyżej 20 tys. mieszkańców będą miały obowiązek tworzenia MPA, ich wdrażania, monitoringu oraz regularnej aktualizacji. Jednak jak dotąd, projekt wciąż nie został przyjęty.

Przyspieszająca zmiana klimatu i jej – w perspektywie naszego życia – nieodwracalny charakter sprawia, że kluczowe znaczenie w adaptacji miast ma teraz bezzwłoczne i skuteczne wdrażanie działań adaptacyjnych oraz monitoring osiągania postawionych przez nie celów. Jednak miasta nie zawsze mają dostęp do danych, wystarczająca wiedzę i narzędzia, aby precyzyjnie wyznaczać priorytetowe obszary interwencji i monitorować skuteczność swoich działań. Wsparcie miast w tym procesie jest celem Projektu LIFECOOLCITY. W ramach projektu, opracowujemy cztery produkty wspierające miasta w realizacji MPA. Wszystkie produkty oparte są na danych satelitarnych i lotniczych i wspierają miasta w analizie takich problemów środowiskowych jak: nadmierne uszczelnienie podłoża, niekorzystne warunki wodne, spadek bioróżnorodności i jakości roślinności oraz wzrost temperatury podłoża. Projekt jest realizowany w Polsce we Wrocławiu, jako mieście demonstracyjnym, i docelowo obejmie analizę problemów środowiskowych i potencjału adaptacyjnego 10 000 miast w Unii Europejskiej.

Za nami inspirujące spotkanie Zespołu Zarządzającego Projektem LIFECOOLCITY, połączone ze spacerem szlakiem wrocławskich NBS, czyli nature based solutions.

Przed rozmowami na temat postępów projektu oraz planów na najbliższą przyszłość, przedstawiciele organizacji zaangażowanych w projekt, wraz z jego liderem MGGP Aero, poświęcili czas na poznawanie Wrocławia i aktualnych projektów wspierających odporność miasta na skutki zmiany klimatu, opartych na rozwiązaniach wykorzystujących naturalne procesy. Natura dostarcza nam wielu rozwiązań, które pozwolą złagodzić kryzys klimatyczny i pozytywnie wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo całych społeczności.

Jednym z przykładów takich realizacji w mieście jest przebudowa i ściągnięcie nawierzchni utwardzonych na placu Orląt Lwowskich. Działanie obejmowało m.in. usunięcie nawierzchni nieprzepuszczalnych i wprowadzenie urządzonej zieleni, zaprojektowanie odpowiednich kierunków spadków odwadniających nawierzchnie i zagospodarowujących wody w ogrodach deszczowych i obniżeniach terenu z zielenią, poprawienie warunków siedliskowych drzew oraz lokalizacji tablic edukacyjnych.

To tylko jeden z przykładów pozytywnych zmian, które dzieją się lub są planowane we Wrocławiu i innych polskich miastach. Spacer szlakiem wrocławskich NBS’ów utwierdził tylko przekonanie, jak ważne będą efekty Projektu LifeCoolCity.

Ambicją projektu „Wykorzystanie teledetekcji do zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą miast w procesie adaptacji do zmian klimatu” (LIFECOOLCITY) jest wsparcie zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI) w 10 000 miast Unii Europejskiej, poprzez wdrożenie innowacyjnych systemów wykorzystujących GIS (systemy informacji geograficznej) i teledetekcję (zdjęcia satelitarne i lotnicze). Celem działań jest wzmocnienie zdolności adaptacyjnych miast do skutków antropogenicznej zmiany klimatu, a tym samym zbliżenie ich do wzorca inteligentnych miast przyszłości.

W projekt zaangażowanych jest siedem organizacji:

• MGGP Aero - lider
• Miasto Wrocław
• Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej
• Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych
• Ingenieurgesellschaft Prof. Dr. Sieker mbH
• Centrum Badań Kosmicznych PAN
• UNEP/GRID - Warszawa.

Kryzys klimatyczny i jego wpływ na życie w mieście

Temat kryzysu klimatycznego i konsekwencji, które za sobą pociąga, jest obecny w debacie publicznej od dawna. Choć na przestrzeni wieków (oraz er geologicznych) klimat zmieniał się samoistnie, to dowody naukowe wskazują jednoznacznie – w ostatnich 150 latach, od momentu rozpoczęcia rewolucji przemysłowej, to człowiek przyczynił się znacząco do gwałtownego wzrostu tempa tych zmian, pogłębiając ich negatywne skutki.

Dokąd zmierzamy?

W 2015 roku w porozumieniu paryskim rządy prawie 200 krajów przyjęły jasny cel: „utrzymania wzrostu globalnych średnich temperatur na poziomie znacznie poniżej 2°C ponad poziom przedindustrialny i kontynuowanie wysiłków na rzecz ograniczenia wzrostu temperatur do 1,5°C”. Jednak raporty Międzynarodowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) pokazują, że ten ambitny cel może nie zostać osiągnięty, a próg 1,5° zostanie przekroczony już do 2030 roku. Oznacza to, że już dziś musimy nauczyć się adaptować do zmieniającego się klimatu.

Miasta ze względu na swoją specyfikę i to, w jaki sposób zmieniają naturalny krajobraz, są mocno narażone na odczuwanie negatywnych skutków zmian klimatycznych, a jednocześnie to właśnie one mogą w dużym stopniu wpłynąć na ich zahamowanie. Według danych ONZ^[1] miasta zużywają bowiem blisko 80% produkowanej energii i jednocześnie są odpowiedzialne za emisję ponad 60% gazów cieplarnianych. Tymczasem jesteśmy świadkami wciąż postępującej urbanizacji. ONZ przewiduje^[2], że w ciągu najbliższych 30 lat liczba Europejczyków mieszkających w miastach wzrośnie z obecnych 74% do 83%.

Miejski krajobraz do (prze)życia

Wraz z rozwojem miast następuje silne przekształcenie naturalnego krajobrazu w krajobraz antropogeniczny, którego kluczowym elementem są zabudowa oraz infrastruktura. Ich pojawienie się sprawia, że rośnie udział obszarów uszczelnionych kosztem terenów zielonych, a towarzyszy temu przekształcenie naturalnego cyklu obiegu wody. Nasze miasta tracą zdolność zatrzymania wody na swoim terenie, co w rezultacie zwiększa częstotliwość i gwałtowność tzw. powodzi błyskawicznych nawet podczas niewielkich opadów, równocześnie nasilając zjawisko suszy w okresach bez deszczu. Obecność dużej ilości powierzchni betonowych wpływa także na lokalny wzrost temperatury powietrza w centrach miast względem obszarów podmiejskich – zjawisko to nazywane jest efektem miejskiej wyspy ciepła.

W efekcie spada jakość roślinności w miastach, która funkcjonuje gorzej niż na terenach podmiejskich, ma ograniczone kwitnienie i owocowanie, często stopniowo zamiera. Sytuacji nie poprawia tak częste w miastach zanieczyszczenie powietrza, a także nieodpowiednio planowane zabiegi pielęgnacyjne: zintensyfikowane koszenie i przycinanie.

Dlaczego więc kwestia miejskiej zieleni jest tak ważna? Ponieważ dostarcza nam ona wielu usług ekosystemowych, czyli dzięki jej obecności my, ludzie, czerpiemy liczne korzyści – nie tylko te związane z estetyką. Roślinność w mieście oczyszcza powietrze, którym oddychamy, a także pomaga obniżyć temperaturę otoczenia czy też zatrzymać wody opadowe. Tym samym wspiera nas w skutecznej adaptacji naszych miast do zmiany klimatu. Jest to o tyle kluczowe, że w miastach nie żyje się wcale łatwo. Wystarczy spojrzeć na statystyki: według informacji opublikowanych przez organizację C40Cities^[3] za mniej niż 30 lat ponad 1,6 mld ludzi mieszkających w tysiącu największych miast świata będzie narażonych na regularne, ekstremalne fale upałów, co stanowi równowartość ponad 40% całej dzisiejszej populacji miejskiej.

Miejskie wyzwania środowiskowe

Miasta stoją dziś przed ogromnymi wyzwaniami. Zmiana klimatu i negatywne skutki postępującej urbanizacji nakładają się na siebie, wpływając na to, jak żyje się każdemu z nas. Konieczność skutecznej realizacji europejskich strategii adaptacyjnych i narastająca presja oddolna wynikająca z rosnącej świadomości i oczekiwań społecznych sprawiają, że miasta muszą podejmować szybkie i trafne decyzje w zakresie efektywnych działań adaptacyjnych.

Wśród wyzwań środowiskowych terenów miejskich można wyodrębnić pięć głównych problemów, których rozwiązanie jest kluczowe dla skutecznej adaptacji miast do zmieniającego się klimatu:

1. Niska jakość roślinności
2. Niekorzystne warunki wodne
3. Wzrost temperatury podłoża
4. Uszczelnienie podłoża
5. Niska bioróżnorodność

W ramach projektu LIFECOOLCITY będziemy analizować bieżący stan w zakresie wspomnianych wyzwań środowiskowych, aby wesprzeć zarządzanie błękitno-zieloną infrastrukturą (BZI) w 10 000 miast Unii Europejskiej, poprzez wdrożenie innowacyjnych systemów wykorzystujących GIS (systemy informacji geograficznej) i teledetekcję (zdjęcia satelitarne i lotnicze). Celem działań jest wzmocnienie zdolności adaptacyjnych miast do skutków antropogenicznej zmiany klimatu, a tym samym zbliżenie ich do wzorca inteligentnych miast przyszłości.